1 van de redenen voor de 2e switch in mijn werkzame leven is het vinden van een werkplek waar je niet alleen voor een groot deel op jezelf bent aangewezen, maar vooral ook een plek waar je kunt nadenken. Dat nadenken kan over van alles zijn en zeker over de dingen waarover je je in het leven verwondert. Vaak volgt na het verwonderen het verrijken van je kennis. In het onderwijs verwonderde ik mij over de passie waarmee docenten zich inzetten om de toekomstige generatie voor te bereiden op hun toekomst. En tegelijkertijd de verrijking van kennis over alle lagen in de samenleving. Als je namelijk zelf opgroeit met een bepaalde welvaart mis je dat er genoeg mensen in de maatschappij zijn die het een stuk minder breed hebben dan jij. De klas was voor mij de spiegel van en de verrijking over onze maatschappij.
Met de vrachtauto kom ik nu op hele andere plekken. Bij particulieren, bij bedrijven in woonwijken en bedrijvenparken en de zogenaamde distributiecentra. Ik verwonder mij en sta steeds weer met open mond te kijken naar de omvang van die blokkendozen die vol liggen met de producten voor u en mijzelf. Ons land telt inmiddels ruim 9.000 distributiecentra. Iets meer dan 3.000 daarvan zijn de afgelopen twee decennia uit de grond gestampt. Al deze distributiecentra nemen vandaag de dag een kleine 40 miljoen vierkante meter in beslag. Tien jaar geleden ging om het circa 26 miljoen vierkante meter. Dat is een toename van 54%. Wellicht verrassend, bedient 75% van de distributiecentra in ons land de binnenlandse markt. (Consultancy.nl, 2022). Het is ten dele appels met peren vergelijken, alleen een bevolkingsgroei van 5% en toename van 54% in distributie-oppervlakte zegt wel iets over ons koopgedrag en dus toename van de welvaart.
Ga je de distributie-oppervlakte nog wat verfijnen dan staan er in Nederland 39.000 gebouwen met een oppervlakte van minstens 2.500m2. Dat aantal is tussen 2016 en 2021 met 7 procent toegenomen. Het zijn gebouwen van bijvoorbeeld bol.com, vidaXL of Michael Kors. Het totale oppervlakte van deze gebouwen is ondertussen met bijna 10 procent toegenomen tot 22.591 hectare. Per inwoner is dat bijna twee keer zoveel als in Duitsland. Daarnaast zie je dat deze gebouwen vaak geclusterd zijn in omgevingen als Aalsmeer, Venlo en Zevenhuizen. (NU.nl, 2023)
Bovendien vraagt de groei van het aantal distributiecentra ook infrastructuur. Immers de goederen gaan er niet vanzelf heen en vandaan. De toename van het verkeer komt in ieder geval de luchtkwaliteit niet ten goede. Tel daarbij op dat de banen die ontstaan door de komst van distributiecentra niet altijd om over naar huis zijn te schrijven. Het gaat vaak om laaggeschoold werk dat niet aansluit op de Nederlandse arbeidsmarkt, waardoor arbeidsmigranten worden aangetrokken. Dat geeft lokaal extra spanning op de woningmarkt. (NU.nl, 2023)
Die opkomst van de grote gebouwen komt overigens niet uit de lucht vallen. De laatste decennia heeft de overheid in opdracht van achtereenvolgende kabinetten bewust ingezet op het verder stimuleren van Nederland als distributieland door de aanleg van extra infrastructuur, belastingvoordelen en de flexibilisering van de arbeidsmarkt. (NU.nl, 2023)
De rol van een overheid in een economie is nu eenmaal een noodzaak, omdat de vrije werking van vraag en aanbod op de markten – het prijsmechanisme – voor de samenleving niet altijd de perfecte uitkomst heeft. Zo kan de marktsector geen collectieve goederen produceren, omdat bijvoorbeeld het niet duidelijk is hoeveel u en ik nu moet betalen voor die dijk, lantaarnpaal of de veiligheid door politie of leger. De overheid bemoeit zich bijvoorbeeld verder met de productie en consumptie van individuele goederen omdat politici menen dat de burgers hun belang bij bepaalde voorzieningen onderschatten (paternalisme). Denk daarbij eens aan verplichte verzekeringen als de zorgverzekering, de WA-verzekering van je auto of de AOW.
Het is natuurlijk duidelijk dat er altijd discussie is over welke marktimperfecties de overheid moet corrigeren. Voorkeuren voor door overheid tot stand te brengen voorzieningen komen immers niet tot uiting via marktprijzen maar moeten worden verwoord door volksvertegenwoordigers. Die volksvertegenwoordigers kiezen u en ik.
Ik verwonder mij dan ook over de uitkomst van de 2e Kamerverkiezingen van 2023. Thema’s die bepalend waren, zijn bijvoorbeeld arbeidsmigratie of vertrouwen in de overheid. Ik denk dat het onderbuikgevoel van die kiezers meer werd gestuurd door een thema als de verdeling van inkomens en vermogen.
Welvaart is de mate waarin met je beschikbare middelen in je behoeften kunt voorzien. Nu is de aanname dat behoeften oneindig zijn, dus ontstaat er schaarste en moet je keuzes maken. Keuzes maken, wordt steeds lastiger als een groot deel van de Nederlandse samenleving met het beschikbare inkomen door gestegen prijzen steeds minder in behoeften kan voorzien.
Dat denken in met welvaart als stip in de horizon is ontstaan in de jaren 30 van de vorige eeuw. Dus is daarmee wel behoorlijk gedateerd en rijst de vraag of deze stip wel de juiste is. De tijd waarin we leven, vraagt namelijk iets heel anders. De aarde is inmiddels behoorlijk uitgeput. Hoe zorgen wij er dus voor dat producten langer mee gaan of dat wij producten langer gebruiken, dat onderdelen van producten kunnen worden hergebruikt, dat we ons eetpatroon gaan aanpassen naar minder vlees en vis, dat het aandeel arbeidsintensief werk kleiner wordt, of dat we groene energiebronnen gaan gebruiken.
Het verleggen van de stip op de horizon vraagt moed en durf. Dat begint klein – gewoon door uw en mijn (stem)gedrag aan te passen en dan een sneeuwbaleffect veroorzaken. Vaak geloven mensen dat niet dat iets kleins iets groots kan worden. Bedenk dan dat ons huidige koopgedrag ten dele de arbeidsmigratie en een verstopte woningmarkt veroorzaakt – 75% van de distributiecentra is namelijk voor de binnenlandse markt. Verander de wereld en begin bij jezelf!
Bronvermelding
Consultancy.nl. (2022, 24 februari). Vierkante meters aan distributiecentra sinds 2010 fors toegenomen. Consultancy.nl. Geraadpleegd op 21 januari 2024, van https://www.consultancy.nl/nieuws/39306/vierkante-meters-aan-distributiecentra-sinds-2010-fors-toegenomen
NU.nl. (2023, 9 oktober). Aantal grote distributiecentra nam in vijf jaar flink toe en blijft groeien. NU.nl. https://www.nu.nl/economie/6284535/aantal-grote-distributiecentra-nam-in-vijf-jaar-flink-toe-en-blijft-groeien.html