Op woensdag en zaterdag werk ik onder begeleiding aan mijn kracht en core stability. In de kennismakingsweken met het transport zag ik al dat de fysieke gezondheid een duurzame kritieke succesfactor is.
Dat sporten is niet in mijn stad, maar in een dorp verderop. Ik schiet dan even de A4 op om 2 afslagen verder er weer af te gaan. Een zaterdagochtend rij ik de oprit van de parallelbaan van de A4 bij Zoeterwoude Rijndijk op en zie in mijn spiegels een zwarte auto snel naderen. Mijn snelheid ben ik aan het opbouwen om met de juiste snelheid in te voegen, alleen die zwarte auto haalt mij toch al in. Ik kijk naar links en zie naast een mannelijke bestuurder 4 jonge koppies. Vast een ouder die een rijbeurt heeft en simpelweg te laat is vertrokken. Ik denk nog: zouden die ouders van de 3 andere jochies weten in welke handen zij het leven van hun spruit hebben gelegd?
Mijn gedachten dwalen door en ik kom uit bij een economisch onderwerp als maatschappelijke kosten. Onder maatschappelijke kosten zijn kosten voor de maatschappij als geheel. Dus de private kosten plus alle kosten die samenhangen met externe effecten. Nu zegt dat jou misschien nog niet veel.
Aan de hand van externe effecten kan ik het duidelijker maken. Een extern effect is een onbedoelde bijwerking van productie of consumptie die de welvaart van een ander dan de veroorzaker beïnvloedt. Dat kan zowel positief als negatief zijn. Een makkelijk negatief voorbeeld is PFAS. Harstikke handig die anti aanbaklaag, alleen wel jammer dat het afvalproduct in de natuur terecht komt. De kosten voor bijvoorbeeld het opruimen ervan zit niet in de prijs van die pan.
Een positief voorbeeld is onderwijs. Vanuit de belastingopbrengsten wordt er geïnvesteerd in de volgende generatie die daardoor voor hun toekomst een bestaan kunnen opbouwen en daarmee de individuele als collectieve welvaart kunnen vergroten. De toekomstige opbrengst wordt niet met de investering van nu verrekend. Laat ik gelijk van de gelegenheid gebruik maken te benadrukken hoe ongelofelijk dom het daarom is om op iets als onderwijs te bezuinigen.
Terug naar de auto die mij inhaalde en maatschappelijke kosten. Het inhalen is voor mij het haakje in mijn brein aan dat wat mij extra opviel in de afgelopen meivakantieweken. Er waren veel ongelukken op ons stroomwegennet. Iedere ongeluk op een stroomweg – lees snelweg – betekent file en vertraging. En voor een transporteur betekent een stilstaande vrachtauto extra kosten. Ongetwijfeld zal in de kostprijsberekening wel iets zijn opgenomen om hiermee rekening te houden, alleen helemaal dekkend zal het niet zijn.
Als ik dan een doorkijk maak naar de komende weken dan zie ik op de radar een afsluiting van de A1 tussen Diemen en Watergraafsmeer, de A12 tussen Veenendaal en Utrecht of de afsluitingen door iets als een NAVO-top. Rijkswaterstaat waarschuwt en wijst de weggebruiker rekening te houden met extra reistijd. Voor de transport en logistiek zijn dit horrorweken en voor ons als maatschappij van het oogpunt van maatschappelijke kosten ook!
Nu is economie in de basis een vakgebied dat onderzoekt hoe keuzes worden gemaakt. Ieder mens maakt elke dag tientallen keuzes op basis van het principe van ruilen. Je ruilt voor arbeid tijd voor geld of je ruilt geld voor een pak melk. Waarom is het narratief dan van Rijkswaterstaat dat je rekening moet houden met extra reistijd? Is er niets beters? Moet je die afruil van tijd niet veel aantrekkelijker maken?
Immers beste lezer, wat doet dat al die extra reistijd met de mens in relatie tot de fysieke en mentale gesteldheid en daarmee de arbeidsproductiviteit. Mijn brein gaat nu met me op loop en jemig de pemig mozes kriebel ik denk ineens aan meer verkeersongelukken, meer verkeersruzies, meer huiselijk geweld, meer alcoholmisbruik, meer rokers, meer obesitas, meer hartfalen, meer ggz-opnames en en en….
Dus beste communicatiegoeroes van Rijkswaterstaat, of beter nog werkgevers en werknemers in de niet-vitale delen van onze economie: durf om te denken en werk thuis, en neem anders een alternatief vervoermiddel dat levert meer op dan het kost. Ech waar…